Mbase disa prej këtyre gjërave mund të jenë jorelevante për politikanët dhe biznismenët të cilët, nëse donë patinazh, mund të shkojnë edhe në hemisferën e jugut për një gjë të tillë, mirëpo ato megjithatë janë shumë të rëndësishme për një shtresë shumë të rëndësishme të shoqërisë sonë: për rininë.

Të ndalemi dhe ta pyesim veten: çka bën një 12-vjeçar/e në një qytezë të vogël të Kosovës? Ku e kalon pjesën tjetër të ditës pasi të jetë kthyer nga shkolla? Ku takohet me shokët e shoqet? Ku shkon gjatë pushimit të gjatë apo pas përfundimit të orëve? E një 19-vjeçar i papunë i cili nuk studion? Ku i kalon 16 orët e ditës? E një 62-vjeçar i cili është para pensionimit?

Ka vend për krejt

Kafet, per se, nuk janë problem. Por ato bëhen problem kur e gllabërojnë një shoqëri të tërë. Kur bëhen opsion i vetëm i jetës shoqërore. Kur të imponohen si zgjidhje e vetme për kalimitn e kohës.

Një qytezë e vogël në Kosovë, me rreth 20,000 banorë ka së paku 20 kafe, që i bie së paku 1 kafe për 1,000 njerëz. Dhe nëse i përjashtojmë kategoritë që rëndom nuk janë klientë, gjithsesi e merr kuptimin e fjalëpërfjalshëm shprehja: “ka vend për krejt“.

Alternativa për kafen është kafja. Nganjëherë shohim se u mbyll një biznes, një kafe, dhe e pyesim veten: a thua, çka do të hapet tash? Dhe pas dy muajsh, voila, një kafe tjetër, krejt e re! Më e mirë, thonë. Me espresso më të mirë. Me enterier më modern. Me kamarierë me shkollë. Blla, blla, blla.

Nëse shkoni dhe vizioni qytezat e vogla të ndonjë vendi të Europës Perëndimore, nuk do të gjeni aq shumë kafe (ose nuk do të jenë plot me njerëz gjatë gjithë ditës). Por ka gjasa që ky fakt të mos vlejë për vendet e rajonit. Dhe nëse ngjashmëria ndërmjet vendeve të rajonit është e madhe, kjo s’ka se si të mos jetë tregues i një mungese zhvillimi, tregues i një papunësie të theksuar, tregues i një mpirjeje shoqërore.

Edhe njëherë, kafet nuk janë problem në vetvete. Problem është mungesa e asaj që kafet kanë zëvendësuar. Kur një i ri (mundësisht i mitur) nuk ka ku të shkojë, ku ta kalojë kohën e lirë – e cila, për fat të keq dhe në shumë raste është më shumë se e mjaftueshme – ai do të shkojë në kafe. Dhe, duke e ditur ç’lloj përgjegjësie sociale kemi, ata në kundërshtim me ligjin edhe do të kenë qasje në pije alkoolike dhe, pse jo, edhe në substanca narkotike. Jo sepse pronari është ai që shet, por thjesht sepse kafja është pikëtakimi i atyre që shesin dhe i atyre që blenë, i atyre që japin dhe i atyre që marrin. Sepse kafja nuk ka alternativë (mund ta merrni me mend sa bën një gotë raki, apo një gotë verë në Rahovec, ta zëme, dhe sa të qasshme janë ato për personat e mitur).

Nuk di nëse shteti apo komunat mund të bëjnë diçka për rregullimin e aktiviteteve biznesore brenda një zone të caktuar të planifikimit hapësinor. Nuk di nëse ky intervenim apo rregullim mund të paraqesë shkelje të së drejtës për ushtrim të papenguar të aktivitetit ekonomik. Por për një gjë duhet të jemi të bindur: kafet e stërmbushura janë më shumë pasqyrim i mjerimit të gjithëmbarshëm shoqëror sesa pasqyrë e mirëqenies së atyre që kanë gjysmë euro për të blerë nja dy orë të jetës së tyre.

Foto kryesore: Majlinda Hoxha / K2.0.

Kultura e kafeve

Kemi nevojë për qendra të tjera shoqërore.

Qerim Ondozi

Kultura e kafeve

Kemi nevojë për qendra të tjera shoqërore.

Qerim Ondozi