Hapësira jonë gjeografike, Ballkani, nuk është një territor edhe aq i madh, por ka karakteristika të theksuara demografike, gjuhësore e etnike të cilat, mbase, e bëjnë këtë pjesë të Europës mjaft interesante. Dhe, mbase fatkeqësisht, po ashtu mjaft ekzotike.

Në këtë turli tavë (melting pot?!) ballkanike, secili prej grupeve etnike përpiqet të dallohet prej tjetrit, t’i nxjerrë në pah ato veçori të cilat atë e bëjnë më të mirë, më fisnik, më të parë, me më shumë të drejta historike – dhe rrjedhimisht edhe politike megjithëse kjo rrjedhë argumenti në vetvete është e qelbur.

Për t’u theksuar këto dallime të mëdha janë zhvilluar luftëra të shumta, si në kuptimin klasik të fjalës ashtu edhe në rrafshin shkencor, intelektual, politik, me qëllimin e vetëm që këto dallime të mëdha të bëhen dallime edhe më të mëdha. Por kur njëri grup etnik korrte fitore në këtë rrafsh të spikatjes së dallimeve, tjetri nuk vonohej ta kopjonte dhe t’ia kalonte me theksimin e dallimit.

Në këtë pikë definitivisht kemi nevojë të japim disa shembuj, që kjo orvatje të mos tingëllojë shumë shkencore.

Nëse pyetjen në shqip: çka s’kemi mësuar nga fqinji e mbarojmë me një pikëçuditëse, ajo na kthehet në një fjali habitore, që deri diku e ka kuptimin: s’lëmë gjë pa mësuar nga fqinjët tanë ose në të folmen tonë të përditshme: çka s’nin njeri. E shihni si bën shqipja mrekullira? Shqipja gjuha, jo shpendi.

Kemi mësuar si t’i glorifikojmë humbjet. Serbët (dhe këtu e kam fjalën për një narracion zyrtar, ose politik dhe jo për një popull të tërë) e tjerrë Betejën e Kosovës e cila kalon në mitomani. Na tregon për një Millosh Obiliq (ose Millosh Kopiliqi, pse jo?!) i cili kalon shumë roje të sulltanit pushtues, shkon te tenda e tij dhe e vret.

Tregimin besoj e dimë të gjithë. Popujt e Ballkanit nën flamurin e carit ballkanik e humbin betejën, luftën dhe gjithçka por kjo është njëra prej fitoreve më të lavdishme të popullit serb. E njëjta gjë përsëritet përgjatë historisë, megjithëse mitet zbuten sa më shumë që i afrohemi kohëve moderne, dhe kjo është e kuptueshme.

Në vend se të konsiderojmë se: humbja nuk është diçka e mirë, humbjet nuk glorifikohen, e vërteta është e dobishme qoftë edhe në disfavorin tonë, ne mësojmë nga fqinjët tanë dhe e bëjmë të njëjtën gjë. Fillojmë me faktin se Millosh Kopiliqi ka qenë shqiptar, vazhdojmë përgjatë historisë (me nja 400 vjet terr informativ gjatë Perandorisë Osmane) dhe vijmë te betejat e fundit të Kosovës. Te epopetë.

Dhe meqë unë jam dashamir i gjuhës, e shfletoj fjalorin siç i shfletojnë fëmijët librat me vizatime.

Fjalori i gjuhës shqipe:

EPOPE f.

Lloj i letërsisë epike, poemë e madhe epike ose vepër e madhe tregimtare ku përshkruhen ngjarje e punë legjendare historike, që kanë të bëjnë me jetën e një populli a të një kombi. Epopetë e Homerit. Shkruaj një epope.
fig. Ngjarje ose varg ngjarjesh heroike e me rëndësi historike në jetën e një populli. Epope e lavdishme. Epopeja e Luftës Nacionalçlirimtare. Epopeja e Krujës.

Ne kemi aq shumë epope të luftës së fundit saqë mund të themi me plot krenari se edhe njiqind vjet s’do t’na e kalojë asnjëri në rajon në këtë rrafsh. Për fatkeqësinë tonë, këto epope përcillen me vrasjet makabre të civilëve, që në një luftë burrërore, frontale, nuk konsiderohen fort gjëra me të cilat njeriu krenohet.

Megjithëse nuk kam shumë informata për epopetë e Bosnjës, për Kosovë gjithashtu e di që e kemi një shifër fiktive të 20,000 të dhunuarve të luftës. Ky numër kurrë nuk është mbështetur në ndonjë të dhënë empirike. Mbase këtë numër e kemi marrë nga Bosnja ku kanë ndodhur dhunime të tmerrshme sistematike. Këtu jemi në avantazh.

Kosova : Rajoni 1 – 0

Temë e rëndë. Po kalojmë pak të programi argëtues.

Çdo sport, madje edhe aktivitetet artistike, duhet të përcillen me krenari kombëtare, duhet të përcillen me spikatjen e superioritetit ndaj tjetrit. Ndeshja e futbollit në kampionatin botëror ndërmjet Serbisë dhe Zvicrës (a bën ta përsëris; ndërmjet Serbisë dhe Zvicrës) nuk do ta kishte pasur hirin që e kishte sikur Gjaka dhe Shaqiri të mos e bënin shqiponjën pas golave të shënuar.

Fitorja nuk është fitore nëse nuk përcillet me urrejtje kombëtare. Ngjarjet para dhe pas kësaj ndeshjeje e mbështesin argumentin e fundit.

Ndeshja e futbollit ndërmjet Shqipërisë dhe Serbisë, në Beograd, u ndërpre pasi një fluturake e Ballistit (emër interesant, me prapashtesën ist) me një hartë interesante fluturoi mbi stadium. Ndeshja u ndërpre. Kush fitoi?

Kosova – Rajoni 0 – 0

Po kthehemi te temat e vështira. Shqiptarët janë pellazgë, ilirë. Bosnjakët janë ilirë. Kroatët janë ilirë. Serbët janë popull hyjnor (nebeski narod).

Nëse makineria kuazishkencore serbe ka bërë çmos ta nxjerrë në pah prejardhjen e popullit të vet me mit(omani) të papara, dhe nëse ne deri vonë nuk kemi qenë në gjendje t’i japim një kundërpërgjigje, dalëngadalë po e marrim veten dhe po korrim suksese në këtë rrafsh.

Kush o ma i forti?

Popujt në Ballkan janë më të ngjashëm sesa që mendojnë.

Qerim Ondozi